Xuất phát từ ý tưởng cách đây chín năm của đạo diễn Lê Chí Kiên, đây là lần đầu một vở rối được dàn dựng từ kịch bản chính kịch của đạo diễn Lưu Quang Vũ. Ý tưởng này, ngay cả con trai của cố tác giả kịch bản là Lưu Minh Vũ cũng đã chia sẻ sự e ngại với đạo diễn Lê Chí Kiên, nhưng anh khẳng định: “Chỉ cần gia đình cho phép tôi sử dụng kịch bản, tôi nhất định sẽ đưa nó trở thành một vở rối hoàn toàn mới lạ”. Giãi bày về ý tưởng mới lạ này, đạo diễn Lê Chí Kiên nói: “Khán giả luôn mong muốn được xem cái mới. Xã hội bây giờ quá nhiều loại hình giải trí, quá nhiều lựa chọn cho khán giả. Chúng ta không sáng tạo thì không thể tồn tại được”.

Và vở diễn hình thành, từ một ý tưởng ấp ủ trong chín năm, dàn dựng trong vài tháng, trong đó việc bàn bạc để cho ra ý tưởng sân khấu cũng đã mất hai tháng. Đạo diễn chia sẻ, ban đầu anh định làm theo hình ảnh chiếc bánh đa, nhưng rồi sau đó thay đổi theo ý tưởng chiếc bàn cờ âm dương với ba tầng: tầng trời, cho căn nhà của gia đình Trương Ba và cho xã hội. Điểm thú vị và là điểm nhấn mang tính chất thử nghiệm là sự kết hợp giữa con rối với các diễn viên. Đây cũng là lần đầu các diễn viên của Nhà hát múa rối hiện diện trên sân khấu với diễn xuất trực tiếp của mình, chứ không chỉ thông qua con rối như trước nữa.

Về phần âm nhạc, ý tưởng của đạo diễn là mong muốn đưa những âm thanh ngoài đời sống thực vào vở diễn, mô tả, làm bật lên chất ồn ã đặc trưng của cái chợ, nơi tập trung tất cả các mối quan hệ của xã hội. Anh cho biết, đã phải bàn bạc rất lâu với NSND Ngọc Bích để ra được ý tưởng này: “Tôi nói với chị Bích là không muốn một bản nhạc chơi sẵn, mà muốn đưa tất cả những âm thanh ồn ã, lộn xộn, xô bồ ở ngoài chợ vào, từ đó tạo nên một bản nhạc”… Vậy là anh có những tiếng gõ guốc, tiếng cãi nhau, tiếng hát xẩm, thậm chí tiếng của những người đàn ông say rượu gầm ghè cà khịa đánh nhau, tất cả hòa trộn và hình thành một bản nhạc sôi động. Anh nói: “Tôi muốn gửi gắm ý tưởng mong muốn một xã hội tốt đẹp, có tôn ti trật tự, có trên có dưới, khi mọi người gõ guốc đều đều là khi xã hội đã bắt đầu có tôn ti trật tự, mọi người đã hiểu nhau”.

Các diễn viên của Nhà hát tại lễ trao giải.

Vở diễn đã giành được hai HCV cho các cặp nghệ sĩ Nguyễn Xuân Long – Trần Hải Anh (vai Đế Thích), Ngô Thị Hiên – NSƯT Nguyễn Thị Thanh Hương (vai vợ anh hàng thịt); hai HCB cá nhân cho các cặp nghệ sĩ Hà Bình Minh – NSƯT Nguyễn Thị Thanh Hương (vai Trương Ba) và NSƯT Võ Thùy Dương – Nguyễn Bảo Trâm (vai vợ Trương Ba) và và giải Tiết mục thử nghiệm rối xuất sắc nhất.

Tất nhiên, vở kịch cũng vẫn còn những yếu tố khán giả đánh giá là “chưa ổn”, như hò hét hơi nhiều, các con rối chưa có nhiều trò diễn – đặc trưng của rối, hay diễn xuất của các diễn viên có phần lấn át rối… Tuy nhiên, vở diễn cũng được đánh giá là con rối đã nói lên được tiếng nói của mình trong đời sống hôm nay, và là những sáng tạo táo bạo, đáng khích lệ. Giám đốc Nhà hát, NSND Nguyễn Hoàng Tuấn nhìn nhận: “Thử nghiệm mà thành công ngay tại lần đầu thì chưa thể gọi là thử nghiệm. Chỉ cần khán giả đón nhận, có những phản hồi về vở diễn là chúng tôi đã thấy vui rồi”. Hiện tại, các nghệ sĩ vẫn tiếp tục luyện tập, chỉnh sửa để sớm đưa vở diễn này vào phục vụ khán giả. Và có thể từ những thử nghiệm này, sẽ tiếp tục có những ý tưởng mới, những khám phá mới để đưa khán giả gần hơn với nghệ thuật rối.